Andrej Mlakar
Brutalnim ubistvom libijskog lidera Mumaera el Gadafija kod Sirta 2010 godine Libija je potonula u haos građanskog rata i skuobljenih strana. Zemlja je podeljena faktički na dve vlade, dve vojske a zemlja podeljena na dva dela: zapadni koji kontroliše vlada u Tripoliju i istočni deo koji kontroliše vlada u Bengaziju.
Zapadni deo povezan je sa Turskom i SAD, dok istočni deo zemlje koji kontroliše bivši gadafijev general Halifa Haftar ima podršku Egipta, UAE, ali i najvažnijeg saveznika Rusije od koga dobija obilnu vojnu pomoć.
Rusija nastavlja ekspanziju širenja na afričkom kontinnetu najviše u zemljama Sahela, a Rusija od istočnog dela Libije pravi svoje uporište, odnsono lokaciju za “Afrički korpus” vojnu formaciju pod komandnom Ministarstva odbrane Ruske Federacije koja je sastavljena od profesionalaca i bivših pripadnika profesionalne vojne kompanije “Vagner” koja je sad pod kontrolom MO Ruske Federacije direktno sa njom upravnja komandni kadar na čelu sa Junuz Bek Jevkurovim desnom rukom Šojgua i Sergejom Surovikinom zvanim “general Armagedon”.
U libijsku luku Torbuk nedavno su uplovila dva ruska desantna broda sa borbenom i neborbenom tehnikom koja je iskrcana. U februaru 2024. dopremljeni su bili i tenkovi T-72 i T-80.
Očigledno je da instaliranje ruskih jednica bio okidač i da tim putem krenu i Amerikanci, odnosno AFRICOM, odnosno komanda američke vojske čija zona odgovornosti je i Libija.
Čim su ruski brodovi iskrcali borbenu tehniku za Afrički korpus i obelodanjeno je da ova ekspediciona formacija ruske armije počinje svoju savedodavnu misiju, a kasnije i borbeni Abdul Hamid Al-Dabaiba, odlazeći šef vlade u zapadnom delu Libije, odnosno u Tripoliju doneo je pre nekoliko dana odluku da se dodeli zemljište u vazduhoplovnoj vojnoj akademiji u Misrati ( za nas na Balkanu ova baza je poznata po tome što su se u njoj nalazili školsko borbeni avioni Soko N-60 Galeb G-2. Libija je nabavila ukupno 112 letelica u izvoznoj verziji), za stacioniranje američkih trupa.
Ova namera definisana je kao povezivanje vlade u Tripoliju i američke vojske u sradnji i borbi protiv terorizma.
Međutim, to i nije baš naišlo na odobravanje u Tripoliju. Komitet za odbranu i nacionalnu bezbednost libijskog Predstavničkog doma osudio je kako je reako neopravdanu odluku odlazećeg premijera Abdul Hamida Dabaiba da dodeli parcelu u vazduhoplovnoj akademiji Misurata snagama odgovornim za bilo kakvo strano prisustvo u Libiji.
Nema sumnje da Amerikanci neće iskoristiti ovakvu priliku kao i u Siriji da se u još jednoj državi ove dve supersile odmere svoje snage, a i da Afrička komanda američke vojske formira svoju verziju “Afričkog korpusa”. Inače Libija posebno taj zapadni deo naslanja se na Republiku Niger gde je takođe ruski Afrički korpus instalirao svoje borbene efektive.
General Afričke komande Majkl Lengli priznao je zašto Sjedinjene Države imaju ogroman uticaj na kontinentu. Osim pristupa afričkim resursima, čini se da je prisustvo nezapadnih sila problem za Vašington.
S druge strane Libija je država koja se na zapadu graniči sa poruskim Alžirom, a na istoku Egiptom koji figurira u svojim odnosima malo sa SAD i Izraelom, a malo sa Rusijom i predstavlja najveću vojnu silu na severu Afrike.
Da su prvi koraci već preduzeti govori i let od 18. aprila 2024. kada je strateška bespilotna letelica RQ-4C Triton poletela na misiju izviđanjaistočnog dela Libije odnosno od Derne do Begazija, što je razdaljina od oko 200 km i zona mogućeg raspoređivanja ruskog Afričkog korpusa. Ono što je interesantno jeste da je prenos podataka u realnom vremenu pratili članovi Bajdenovog kabineta. Što ukazuje da SAD sa velikom nervozom gledaju na ekspanziju Rusa u Africi.
Uloga EgiptaNesporno je da Egipat želi da ima svoj uticaj i na Libiju koja je daleko od države kakva je bila u vreme Gadafija. Egipat žeteli da očuva jedinstvo i suverenitet Libije, da ta država ne bude podenjena kao i da Rusi i Amerikanci se povuku iz nje.
Cilj Egipta je da nastavlja da posreduje u okupljanju svih milicija, grupa i političkih partija sa istoka i zapada Libije kako bi ta država postala ponovo jednistvena celina, s obzirom da u sadašnjim uslovima zbog problema sa Gazom, jemenskim Hutima i pada prihoda od transporta brodova kroz suecki kanal najmanje Egiptu odgovara da Libija postane mesto novog rivaliteta i hladnoratovskog sukoba SAD i Libije.
.