Pravi rat je najbolji poligon za ispitivanje artiljerijskog oruđa kakva je samohodna haubica
Američka haubica M101 kalibra 105 mm su raširene u velikom broju zemalja sveta i skoro na svim kontinentima, a među najnovijim korsnicima je Ukrajina u vučnoj verziji kao donacija armija NATO pakta, a od nedavno i mobilne verzije ove haubice koju su amerikanci dali na ispitivanje Ukrajincima.
Jer pravi rat je najbolji poligon za ispitivanje ovakvog artiljerijskog oruđa kakva je ova sad već samohodna haubica.
⚡️The 🇺🇸United States has sent its new lightweight 105mm reduced-recoil howitzer, the Humvee 2-CT Hawkeye, to 🇺🇦Ukraine for combat testing, AM General program director Mike Evans said.
— 🪖Military news (@front_ukrainian) June 25, 2024
This artillery system is installed, as you might guess, on the chassis of a Humvee vehicle and… pic.twitter.com/bvZ7A3SJNI
Južnokorejsko iskustvo
Haubica M101 proslavila se još u Drugom svetskom ratu, ali i u nizu lokalnih sukoba od tad. Prvi koji su procenili da je idealno ovu haubicu staviti na kamion bili su Južnokorejci koji su je montirali na trosovinski kamion oznake M 809 koje Južna Koreja izrađuje po licenci.
U svakom slučaju ova haubica stekla je veliku popularnost. Haubica ima cev dužine 22 kalibra, mase je 2.258 kg, a u vučnoj verziji posada broji 8 članova. Dejstvo haubice po elevaciji je moguće od -50 do +66 stepeni. iz haubice ispaljuje se trenutno-fugasni projektil M1.
Južna Koreja bila je od Korejskog rata jedan od najvećih korisnika vučnih haubica M-101. Što američkih, tako i serijski proizvedenih domaćih haubica koja je nosila oznaku KM 101. Ukupno je bilo proizvedeno čak 700 haubica.
AM General's Hawkeye 105 mm 2-CT Mobile Howitzer System (MHS), which underwent characterization testing in 2022 with the US Army, and has also been integrated with a Supacat HMT Extenda 6X6 for the British Army pic.twitter.com/w1MiliOsr4
— Jon Hawkes (@JonHawkes275) August 21, 2023
Da bi se produžio životni vek ove haubice odlučeno je da se ona modernizuje i postavi na mobilni kamion. Projekat je dobio oznaku EVO-105. Glavni razlog modernizacije se sastoji u veoma kratkom vremenu reakcije ispaljivanja prvog projektila, verovatnoći preživljavanja i boljom zaštitom posade. Zapravo na snazi je filozofija: “udari i beži”.
Glavna osobina ove haubice je automatizacija usmeravanja cevi što je ubrzalo vreme dejstva i postavljanja iz marševskog u borbeni položaj. Posada je sa 8 smanjena na 5 članova (vozač i operater SUV-a, krovni strelac i dodatna posluga od tri člana). Borbeni komplet čine 24 projektila kalibra 105 mm, a za samodobranu na krov kamiona postavljen je teški mitraljez K6 kalibra 12,7 mm koji je zapravo kopija američkog M2HB. Maksimalni domet 11.200 metara (11,2 km).
Holandsko iskustvo
Putem Južne Koreje krenula je i Holandija koja je takođe korisnih američkih vučnih haubica. Njihova verzija se zove MOBAT (Mobile Artillery). Holandska verzija ima automatski punjač, a južnokorejska ne. Holandski MOBAT ima cev dužine 33 kalibra. Domet ove haubice je 19,2 km, odnosno 19,6 sa gaso-generatorom. Borbeni komplet je 40 granata i punjenja. Vreme stupanja u borbeno dejstvo 60-90 sekundi.
Američko iskustvo
Sjedinjene Američke Države su postale treća zemlja u svetu koja je postavila svoju vučnu haubicu M 101 na vozilo. Za razliku od Južnokorejaca i Holanđana za vozilo izabran je laki terenac HMMWV M1114. Proizvođač ovog vozila je američka kompanija AM General, a borbeni sistem je dobio oznaku 2-CT Hawkeye. Ova samohodna haubica kalibra je 105 mm i trenutno se nalazi u fazi testiranja u Vojsci SAD, ali dva sistema predata su Ukrajini na borbeno testiranje i proveru u realnim borbenim uslovima. Javnosti je sve obelodanjeno od strane generalnog direktora AM General Majka Evansa.
Razvoj ovog mobilnog lakog artiljerijskog sistema počeo je 2019. godine kao koperacija dve kompanije AM General i Mandus Group. Vojska SAD 2021. godine potpisala je ugovor o proizvodnji dve haubice za testiranje.
Konstruktori su cev haubice M-101 montirali na lako vozilo HMMWV M1114/ M1116. Ono što se razlikuje od južnokrejske i američke verzije koje su ugrađene na šasiju kamiona je upotreba tehnologije mekog trzaja koja je omogućila da prilikom opaljenja usled povratnog trzaja ne dođe do prevrtanja vozila sa haubice posle ispaljivanja nekoliko hitaca.
Ova samohodna haubica ima digitalni sistem za upravljanje vatrom. Za razliku od korejske i holandske verzije vreme reakcije od dolaska i opaljenja iznosi 1,5 minuta što je dosta nego kod južnokorejske i holandske verzije koje iznosi: južnokorejska 56, a holandske 60-90 sekundi. Posle vatrenog udara, vatreni položaj ova haubica može da napusti za manje od 3 minuta.
Brzina paljbe iz ove haubice zbog automatskog SUV-a iznosi 8 granata u minuti za prva 3 minuta paljbe. Domet haubice sa običnim projektilima je 11,6 km.
Filozofija 2-CT Hawkeye 105mm je brzi dolazak, iznenadni vatreni udar i napuštanje vatrenog položaja. Elevacija ovog artiljerijskog sistema je slična automatskom minobacaču kalibra 120 mm, ali je jednostavnija zbog pogodne šasije.
Glavni nedostatak ove samohodne haubice je loša zaštita posade koja je otkrivena i lako izložena djestvu i kontrabaterijskoj borbi. Po tome ova haubica je slična francuskoj CAESAR i ukrajinskoj BOGDANA.Glavni razlog slanja ove haubice u Ukrajinu leži u proveri tehničkih rešenjea i otklanjalju nedostataka pre nego što počne serijska proizvodnja ove haubice.
Ova samohodna haubica montirana je na terenac HUMVEE 2-CT sa dvoje vrata. Opisana je od proizvođača kao najlakša samohodna haubica na svetu.
Sistem se sastoji od dva terenska vozila bez prikolice, što rezultira velikom pokretljivošću.
Uz primenu digitalnog sistema za upravljanje vatrom. Takođe u sastavu baterije se nalazi i vozilo za podršku u kome smeštaj imaju četiri pomoćna vojnika koji pomažu u dejstvu ovom haubicom osim vozača i komandira koji upravlja SUV-om.
Ukupna težina ove haubice je 6.395 kg. Maksimalna težina korisnog tereta je 1.420 kg sa većim punjenjem, a sa manjim 803 kg.