Piše: Danko Borojević
Srpski narod, kao što je već poznato, ima veoma bogatu nacionalnu istoriju, posebno vojnu istoriju. To ne treba čuditi, jer smo narod koji se nalazi na putu mnogim interesima, mnogim carstvima i svetskim silama. Hteli to ili ne, ali je tako.
Srbi kao vojnici, nisu služili samo u svojoj vojsci, već su kroz istoriju služili i tuđinu i tuđim vojskama, odnosno u vojskama država u kojima su živeli kao građani.
Naš istoričar prof dr Predrag Marković, kad govori o nama kao narodu, pored velikog poštovanja koji mi kao narod imamo, često kroz šalu i smeh govori o Srbima prečanima (Srbi van Srbije) i Srbijancima (Srbi u Srbiji). To mu ne treba da se uzme za zlo, već naprotiv, da bismo shvatili našu nacionalnu istoriju, upravo ta šala našeg profesora je jedan od vodiča kroz istu. Jer nažalost, Srbi kao narod mnogo su podeljeni i to ne samo zbog tuđeg uticaja, već i zbog nepoznavanja sopstvene nacionalne istorije. A upravo to nepoznavanje, mamac je za podele, jer da se poznajemo, ne bismo se delili. Ovako, prihvatimo to što jesmo, dok se ne dozovemo pameti.
Ali dobro, da se mi vratimo priči o dokumemtu o kojem pišem ovde. O toj “Konačnoj Odpustnici” iz Austrougarske vojske, iz 1908. godine. Ne bi ovde o istoriji Srba u dvojnoj Monarhiji, jer je to veoma bogata istorija i da bi se o tome pisalo, treba veći prostor od ovog što sad imamo.
Dokument je pisan latinicom i istim pismom i popunjavan. Štampan je u štampariji u Budimpešti. U zaglavlju dokumenta piše: “Kraljevsko ugarsko glinsko 83. pučko ustaško kotarsko zapovjedništvo”.
Konačna Odpustnica.
Dokument glasi na ime: Miloš Lukač, rođen godine 1866 u obćini Dvor, kotar Dvor, županija Zagrebačka, u Hrvatsko grčko istočnog vjerozakona, ratar, služio je u zajedničkoj vojsci i to ces, I kr. 96. pješačkoj pukovniji, 10 godina i 3 mjeseca u kr. ug. domobranskoj 27. pješačkoj pukovniji 2 godine, ukupno 12 godina i 3 mjeseca kao pješak pošteno. Ostali deo gde se pominje učešće u ratu, ranjavanje, ponašanje u ratu i odlikovanje nije popunjeno.
Dalje piše: Rečeni ovlašten je nositi sljedeće znakove odlikovanja i kolajne i tu je popunjeno odličje koje može nositi zbog svoje časne (poštene) službe. Napisano je na ugarskom, odnosno nemačkom jeziku.
U zaključku dokumenta stoji: Pošto je svojoj zakonitoj službovnoj i pučko ustaškoj obaveznosti podpuno udovoljio to se iz sveze oružane sile ovim odpusta te mu se ova izprava izdaje u smislu a 52. zakonskog članka VI, od god. 1889. ob obranbenoj sili, kao što i u smislu a. 2. zakonskog članka HH, od. god. 1886, o pučkom ustanku.
U Sisku, dne 31. prosinca godine 1908.
I dole u donjem desnom uglu ide potpis službenog lica.
Ono što se primećuje jeste, da je Miloš Lukač bio Srbin po nacionalnosti i pravoslavac po veroispovesti. Međutim, jasno se vidi da mu se negira pripadnost srpskom narodu i pravoslavnoj veri, koja se u ovom dokumentu naziva “Hrvatsko grčko istočna”. Osim toga, vidi se da je u aktivnom sastavu austrugarske vojske (zajednička vojska, ces, I kr.) služio deset godina i tri meseca a u rezervnom statavu (u kr. ug. domobranskoj) dve godine. Pored toga uočava se, da se pojedine jedinice i organi nazivaju ustaškim. Što znači da to nema nikakve veze sa sličnim negativnim nazivom iz Drugog svetskog rata. Časni otpus ili dostojni otpus ovde se naziva poštenom službom.
Jedan za mnoge nebitan dokument, mnogo je rekao.
Miloš je imao četiri brata, dva su pre Prvog svetskog rata bili u SAD. Druga dva su ostala na ovim prostorima. Jedan od braće se 1916. godine vratio iz SAD i javio u sastav Vojske Kraljevine Srbije, i kao pripadnik srpske vojske učestvovao na Solunskom frontu.
Miloš nije dočekao kraj rata. Prema jednoj od priča umro je 1916. godine od upale pluća. Prema drugoj, sumnja se, da ga je ubila AU tajna služba, zbog brata koji se javio u srpsku vojsku. Šta je tačno, danas više nije bitno.
Brat koji je bio na Solunskom frontu, vratio se posle rata u SAD. Negde tokom 1923. godine, vraća se nazad u sada Kraljevinu SHS. Dočekao je Drugi svetski rat i stradao od ustaškog noža.Brat koji je ostao u SAD i postao je poznati građevinac. Njegova dva sina u Drugom svetskom ratu, službovali su u američkom vazduhoplovstvu. Posle rata bili su raspoređeni u Evropi.
Često se iz dokumenta, koji za mnoge nije važan, mogu videti i detalji koji nisu upisani. To je draž istorije, kad istražujete i saznate više od onog što je pred vama.