Američke borbene jedinice napustile su Republiku Vijetnam (Južni Vijetnam) 1973. godine, prema uslovima mirovnog sporazuma koji je privremeno okončao rat koji je trajao više od decenije. Borbe su se završile za američke snage, ali je komunistička vlada Severnog Vijetnama (Demokratska Republika Vijetnam) ponovo opremila svoju vojsku i eskalirala kopneni rat u Vijetnamu. U međuvremenu, američka vlada je nastavila da pruža pomoć Južnom Vijetnamu na znatno smanjenom nivou. Shodno tome, nekoliko hiljada američkih građani su ostali, mnogi zaposleni u kompleksu Kancelarije atašea odbrane (Defense Attache Office – DAO) na aerodromu Tan-Šon-Njut, u kompleksu američke ambasade u centru Sajgona, ili u četiri konzulata u Da Nangu, Na Trangu, Bijen Hoa i Kantho.
Svaka od ovih lokacija zadržala je nekoliko jedinica američkih marinac u ulozi čuvari/stražara. U avgustu 1974. godine američki general major Homer D. Smit, preuzeo komandu nad DAO. On je bio indirektno potčinjen Grahamu A. Martinu, američkom ambasadoru u Južnom Vijetnamu, i direktno američkom admiralu Noelu A. M. Gejloru, glavnom komandantu, Pacifičke komande RM SAD.
SITUACIJA U JUŽNOM VIJETNAMU POČETKOM 1975. GODINE
Početkom 1975. godine strategijska situacija u Kambodži i Južnom Vijetnamu iz osnova se menja. Korumpirani marionetski režimi Lon Nola i sajgonskog diktatora Ngujen Van Tija nalazili su se pred rasulom. Pomoć SAD Južnom Vijetnamu je bila skresana na minimum, dok je DR Vijetnam dobijala veliku pomoć od Kine i SSSR. Na teritoriji Južnog Vijetnama se u tom trenutku nalazilo 200000 vojnika Severnog Vijetnama.
U januaru 1975. godine dolazi do ofanzive u Kambodži u kojoj je pala cela provincija Puok Long. U tom trenutku general Đap naređuje, da se izvrši koncentracija glavnih snaga armije Severnog Vijetnama i snaga FNO u najvećoj tajnosti. Sam tok operacije izveden je u tri etape, precizno razrađene i usklađene u Vrhovnoj komandi. Za ofanzivu su angažovane najkvalitetnije i tehnički najopremljenije jedinice, preko 300 artiljerijskih oruđa većeg kalibra i nekoliko desetina tenkova, a glavni objekti napada bili su gradovi, operativne grupacije protivnika, baze i uporišta. U prvoj etapi je oslobođena Centralna visoravan i dva provincijska grada Kontum i Plej Ku. Već 10. marta oslobodilačke snage su napale Ban Me Tout i još jedan grad na severu Južnog Vijetnama. Vojska republike Vijetnam je pružila značajan otpor ali je grad ubrzo pao. Zbog nastalih problema predsednik Južnog Vijetnama Ngujen Van Tije je 14. marta došao u operativni centar 2. armijske oblasti u Na Trangu. Tamo će načiniti
grešku koja će na kraju dovesti do nestanka Južnog Vijetnama. Naime, američki savetnici i generali armije Republike Vijetnam, su tražili povlačenje sa severnih planina, jer kako su oni tvrdili bilo ih je teško braniti. Predsednik je nevoljno pristao na to.
Povlačenje se pretvorilo u neorganizovano bežanje, kad se lokalno stanovništvo počelo povlačiti sa vojskom. Kada su vojnici i izbeglice izbile blizu Tui Hoa, vojska Severnog Vijetnama je otvorila artiljerijsku vatru, dodatno pogoršavajući nastalu situaciju. Tom prilikom su oslobodilačke snage razbile komplet snage 2. armijske oblasti vojske Južnog Vijetnama koje su bile u povlačenju. U gradu Hue, koji je još severnije, zavladala je panika. Većina građana koji su se još uvek sećali Tet ofanzive, želeli su da odu što pre iz grada. Armija je takođe mislila da je predsednik Tije i njoj naredio da se povuče što je izazvalo haos. Predsednik Tije se 20. marta obratio građanima obaveštenjem da grad Hue nije pao. Grad Hue je u prošlosti bio carska prestonica, što ga je činilo gradom od velikog psihološkog značaja. Pokušano je da se organizuje odbrana, ali grad pada 26. marta.
PAD DA NANGA, SLUČAJ WORLD AIRWAYS 727
Pažnja se usmerila na grad Da Nang u kojem se nalazila jedna od najvećih i najbolje opremljenih američko-sajgonskih baza. Grad i bazu su branile snage 1. armijske oblasti armije Južnog Vijetnama. U tom trenutku se u gradu nalazilo pola miliona izbeglica. To je označilo vrhunac panike, jer su se ljudi tukli i do smrti, za mesta u autobusima i avionima za bežanje u pravcu Sajgona. To je otežavalo organizaciju odbrane grada. Predsednik Tije je naredio da se grad brani po svaku cenu. Međutim, oslobodilačke snage su uspele da razbiju i unište jedinice 1. armijske oblasti i da zauzmu Da Nang.
Evakuacija Da Nanga bila je haotična. Vojska Severnog Vijetnama je presekla kopnene puteve za bekstvo, ostavljajući izbeglice i vojsku Južnog Vijetnama podjednako zavisne od pomorske ili vazdušne evakuacije. Brodovima je evakuisano na hiljade ljudi na jug i u druge priobalne baze. Komercijalne avio-kompanije koje su imale ugovoru da evakuišu američke građane bile su prisiljene da evakuišu i uspaničene južnovijetnamske vojnike i njihove porodice. Poslednji avion koji je poleteo, World Airways 727, je poleteo sa 290 putnika, od koji je najmanje sedam bilo u prostorima za točkove. Zbog čega posada nije mogao ni da uvuče stajni trap aviona.
Tokom prve nedelje u aprilu, druge ključne južnovijetnamske obalne baze, uključujući zaliv Kam Ran i Na Trang, pale su u ruke severnovijetnamcima. Brodovima je prevezao još na hiljade izbeglica do Vung Taua, na obali jugoistočno od Sajgona, i Fukvoak ostrva. Iako su neki Južnovijetnamci nestrpljivo očekivali američke vazdušne udare protiv Severnovijetnamaca, predsednik Ford je odbio da im naredi. On jeste objavio 3. aprila da će američki vojni transportni avioni koji dopremaju vojni teret u Sajgon na povratnim letovima za Sjedinjene Države evakuisati vijetnamsku siročad.
Kraj Južnog Vijetnam bio je blizu. Ali je teža situacija bila u Kambodži, gde je glavni grad Pnom Pen bio opkoljen snagama Crvenih Kmera. Zbog toga su u Kambodžu upućeni američki Marinci, kako bi evakuisali preostale državljane SAD i diplomatske predstavnike.
Nastavak sledi:
Kraj Južnog Vijetnama: “Operacija Povlačenje Orla”
Kao izvor za članak poslužile su knjige u rukopisu:
Danko Borojević, Dragi Ivić, Tigrovi sa Mekonga, Specijalne jedinice Vojske Republike Vijetnam, Beograd.
Danko Borojević, Dragi Ivić, Vijetnamski rat, istorijsko-kulturni aspekt,Memories of Operation Frequent Wind, Excerpts reprinted from SPECTRUM, an official bimonthly publication of the USS Midway Public Affairs Office
Vietnam Evacuation: Operation FREQUENT WIND, Daniel L. Haulman
Major George R. Dunham U.S. Marine Corps and Colonel David A. Quinlan U.S. Marine Corps, U.S. MARINES IN VIETNAM THE BITTER END 1973-1975, HISTORY AND MUSEUMS DIVISION HEADQUARTERS, U.S. MARINE CORPS WASHINGTON, D.C. 1990