Danko Borojević
Bila je već treća godina direktne američke umešanosti u Vijetnamu. Tet ofanziva,koja je bila veliko iznenađenje za Amerikance, imala je svoje posledice.
Pritisak na bazu Ke San neprekidno je pojačavan (u ovom rejonu nalazile su se snage
jačine 3 divizije), u području Visoravni je težište dejstva bilo oko gradova Kontum i
Plej Ku, a u delti reke Mekonga 5. i 9. divizija FNO vezivale su jake grupacije
američkih i sajgonskih vojnika.
Baza Ke San koja se nalazila na tromeđi Severnog i Južnog Vijetnama i Laosa, tokom
Tet ofanzive bila je gotovo tri meseca pod opsadom snaga DR Vijetnama. Već krajem
decembra 1967. godine otpočinju artiljerijski napadi na bazu Ke San. U to vreme posadu baze su sačinjavali marinci. Pravi napad na bazu otpočinje 21. januara 1968. godine artiljerijskom vatrom iz topova 130 mm M-46 koji su bili raspoređeni po okolnim brdima. Nakon završetka artiljerijske pripreme otpočinje pešadijski napad na bazu.
Tokom artiljerijskog duela između američkih haubica 105 mm M-102 i
severnovijetnamskih topova 130 mm M-46, artiljerija baze je u potpunosti bila
uništena, ali je već sutradan zamenjena novim oruđima. Zatim, Vijetnamci napadaju
aerodrom kod baze ali bez uspeha. U odbranu baze Amerikanci angažuju kompletnu
helikoptersku flotu. Na bazu je bilo i nekoliko napada tenkovima, ali su ih dobro
ukopani marinci odbili. Tokom te opsade američka komanda je iskoristila prednost
vazdušne premoći, te je bazu svakodnevno snabdevala vazdušnim putem. Tokom opsade
baze, vazdušnu podršku opkoljenim marincima pružali su strategijski bombarderi B-52 koji su poletali sa Okinave. Oni su izbacivali bombe Mk-82 mase 220 kg, na udaljenosti od 200 m od prednje linije odbrane marinaca. Marinci su uspeli da spreče svaki pokušaj gradnje tunela prema bazi i time onemogućili upade snaga Severnog Vijetnama u bazu.
Krajem marta 1968. godine američka komanda upućuje 1. konjičku diviziju da u
sadejstvi sa američkom 101. vazdušnodesantnom divizijom i južnovijetnamskom 1.
pešadijskom i 3. vazdušnodesantnom divizijom omogući deblokadu baze Ke San.
Već 22. marta 1968. godine planovi su napravljeni i operacija Pegaz (Pegasus), je
mogla da počne. Nakon uspešno preduzete akcije, već 6. aprila 1968. godine 1. konjička
je deblokirala bazu Ke San.
Ova operacija je poznata i kao bitka za Ašau dolinu (Ashau Valley). Samim
deblokiranjem baze Ke San bitka za Ašau dolinu se mogla nastaviti. Do 12. aprila
razrađeni su svi planovi za borbenu akciju u dolini. Za sprovođenje ofanzive određene su 1. konjička i južnovijetnamska 1. pešadijska divizija. Zadatak je bio da se spreče severnovijetnamske snage da u demilitarizovanoj zoni izgrade svoju bazu. General Vestmorland 14. aprila naređuje pokretanje operacije Delaver (ustvari ova je operacija vođena u sklopu operacije Pegaz, te se smatra njenim sastavnim delom). U toj operaciji učestvuju američke 1. konjička i 101. vazdušnodesantna divizija i južnovijetnamska 1. pešadijska divizija. Ova operacija je bila dobro isplanirana i koordinisana. Nakon uspešno izvršenih desanata, operacija otpočinje 19. aprila, već sledećeg dana 1. konjička se razmešta na severnom delu Ašau doline. Borbeni kontakti s neprijateljem su bili sve češći, kako je 1. konjička ulazila sve dublju u dolinu. Već pre podne 21. aprila četa B, 1. bataljona, 7. konjičke brigade otkriva nekoliko severnovijetnamskih buldožera koji su pripremali teren za izgradnju baze. Pri čemu izvode nekoliko uspelih napada, radi sprečavanja izgradnje baze za potrebe OS DR Vijetnama. Do kraja aprila nastavljena su borbena dejstva radi slamanja otpora neprijatelja. Do maja otpor neprijatelja je znatno smanjen, dok su jedinice 1. konjičke pronalazile nova skloništa namenjena snagama OS DR Vijetnama. Operacija je završena 17. maja i to veoma uspešno.
Neprijatelj je pretrpeo teške gubitke u ljudstvu i materijalnim sredstvima. Tokom
izvođenja operacije Pegaz bačeno je preko 100.000 tona bombi i ispaljeno preko 150.000 granata iz artiljerijskih oruđa.
Poslednji severnovijetnamski pokušaji osvajanja baze bili su 17. i 29. marta 1968.
godine. Nakon toga snage DR Vijetnama su se počele lagano povlačiti. Opsada je
obustavljena 6. aprila 1968. godine, kada je u pomoć bazi pristigla 1. konjička divizija (vazdušno-prenosna). Opsada Ke Sana je trajala 77 dana. Cena opsade Amerikace je koštala 400 mrtvih i 1800 ranjenih vojnika. Baza Ke San je napuštena 23. juna 1968. godine, pošto je izgubila dotadašnji strategijski značaj.
Kampanja u Ašau dolini, dovela je do toga da su neprijateljske snage odustale od
borbenih dejstava u tom području na neko vreme. Još jedna pozitivna strana te bitke za američke i južnovijetnamske snage, je i uspešno sadejstvo i koordinacija borbenih dejstava, kako američkih tako i južnovijetnamskih snaga. Zapaženi rezultati postignuti su kroz timski rad i stručnost.
