Rusija će ukinuti moratorijum na raspoređivanje nuklearnih projektila srednjeg i kraćeg dometa, izjavio je ruski ministar spoljnih poslova Sergej Lavrov. Kao razlog Lavrov navodi činjenicu da su Sjedinjene Države rasporedile takvo naoružanje u različitim delovima sveta.
Lavrov je naveo da je moratorijum na raspoređivanje ovih projektila “nije više praktičan” zbog aktivnosti SAD, koje su, kako tvrdi, ignorisale upozorenja Rusije i Kine. Ovo znači da će Rusija sada verovatno rasporediti projektile dometa od 500 do 5.500 kilometara, koji su bili zabranjeni Sporazumom o nuklearnim snagama srednjeg dometa.Ovaj potez, koji je već dugo najavljivan, znači okončanje svih preostalih elemenata jednog od najznačajnijih sporazuma o kontroli naoružanja iz vremena Hladnog rata. Istovremeno, rastu strahovi da najveće svetske nuklearne sile – Rusija, Sjedinjene Države i Kina – ulaze u novu trku u naoružanju.
Sporazum INF (Sporazum u kontroli naoružanja), potpisan 1987. godine između Mihaila Gorbačova i Ronalda Regana, bio je istorijski sporazum koji je eliminisao čitavu kategoriju nuklearnog naoružanja i smanjio rizik od sukoba u Evropi. Govorimo o sistemima u kojima su Sovjeti imali neverovatan potencijal. Mašine su sekle sisteme na zaprepašćenje sovjetskih naučnika, ali, cilj je bio viši – svetski mir. SAD su se povukle iz ovog sporazuma 2019. godine pod administracijom Donalda Trampa, tvrdeći da ga Rusija krši, što je Kremlj negirao.
Lavrov je naglasio da trenutno “ne postoje uslovi” za strateški dijalog sa Vašingtonom, što dovodi u pitanje budućnost sporazuma Novi START, poslednjeg značajnog sporazuma o kontroli naoružanja između dve zemlje, koji ističe u februaru 2026. godine.
Kina kao faktor:
SAD i Rusija ukazuju na rastući arsenal kineskih projektila srednjeg dometa kao dodatni razlog za napuštanje ograničenja. Kina nije bila potpisnik INF sporazuma, što joj je omogućilo razvoj ove vrste oružja bez ikakvih ograničenja.
Sjedinjene Države su napustile INF sporazum 2019. godine, navodeći kao razlog razvoj ruskog projektila 9M729 (SSC-8) “Novator”. On prema Amerikacima, krši ograničenja dometa. Rusija je ove optužbe odbacila i uvela sopstveni moratorijum na razvoj projektila ovog dometa, koji sada ukida.
Zaključak:
Ovaj potez Rusije označava dalje pogoršanje globalne bezbednosti i kraj ere dogovora koji su ublažavali nuklearne tenzije. Bez novih diplomatskih napora, svet se suočava sa rastućim rizikom od nuklearnog sukoba i neograničene trke u naoružanju. A sad u njemu ne učestvuju samo dva činioca.