Iako nisu tako poznati kao MiG (Mikojan-Gurevič), Suhoj i Jakovljev su ipak čuvena imena u istoriji proizvodnje sovjetskih/ruskih vojnih aviona.
Suhoj i Jakovljev: Osnivači i njihova zaostavština
Konstruktorski biro „Suhoj“ osnovao je Pavel Osipovič Suhoj (22. jul 1895 – 15. septembar 1975), dok je biro „Jakovljev“ osnovao 1934. godine Aleksandar Sergejevič Jakovljev (1. april 1906 – 22. avgust 1989). Jakovljev je, prema rečima novinara “Sunday Times” Rasela Milera, u svojoj knjizi Sovjetsko vazduhoplovstvo u ratu iz 1983. godine, opisan kao „ljubitelj brzih automobila, lepih žena, jakog alkohola i sportskih aviona koje je projektovao u mirnodopsko vreme.“
Među najpoznatijim borbenim avionima ovih kompanija nalaze se Su-27 (NATO oznaka „Flanker“), lovac četvrte generacije, i Jak-3, lovački avion s klipnim motorom iz Drugog svetskog rata. Međutim, ovde nećemo govoriti o njima, već o dva manje poznata lovca iz Hladnog rata – Su-15 i Jak-38.
Suhoj Su-15: Kratka istorija i specifikacije
Suhoj Su-15 (NATO oznaka „Flagon“) prvi put je poleteo 30. maja 1962. godine, a u operativnu službu Sovjetske vazdušne odbrane ušao je 1965. godine. Prema Milerovim rečima, „Iako manji od MiG-25 (‘Foxbat’), ovaj lovac naoružan raketama postiže brzinu od 2.655,4 km/h (Mah 2,15) i ima brzinu penjanja od 228 metara u sekundi.“
© dodmedia.osd.mil (photo DN-ST-89-08430Su-15 je projektovan kao presretač, sa zadatkom da uništava NATO bombardere kao što su američki B-52 Stratofortress i britanski Avro Vulcan, kao i izviđačke avione poput U-2 „Dragon Lady“. Iako nikada nije učestvovao u sukobu s ovim ciljevima, Su-15 je oborio pet izviđačkih balona 1975. godine.
Najpoznatiji incidenti povezani s ovim avionom bili su tragični:
- 27. marta 1968. godine, tokom trenažnog leta, avion Su-15 je prouzrokovao nesreću u kojoj su stradali Jurij Gagarin i instruktor Vladimir Seriogin.
- 1. septembra 1983. Su-15 je oborio putnički avion Korea Airlines Flight 007, usmrtivši svih 269 putnika i članova posade, uključujući američkog kongresmena Lerija Mekdonalda.
Ukupno je proizvedeno 1.290 primeraka Su-15 između 1965. i 1979. godine.
Jakovljev Jak-38: Kratka istorija i specifikacije
Jakovljev Jak-38 (NATO oznaka „Forger“) prvi put je poleteo 15. januara 1971. godine, a u operativnu službu sovjetske mornarice ušao je 11. avgusta 1978. godine. Miler navodi da je „iako tehnički manje napredan od britanskih VTOL aviona Sea Harrier, Jak-38 pružio sovjetskoj mornarici prvu mogućnost za pomorske vazdušne napade.“
© Vladimir Rodionov / CC-BY-SA 3.0Ovaj avion je služio na četiri sovjetska nosača aviona klase „Kijev“. Iako nije učestvovao u borbenim misijama, Jak-38 je zabeležio prvi susret sa američkim avionima iznad Arapskog mora 16. decembra 1982. godine.
Naoružanje je uključivalo rakete Kh-23 (AS-7 Kerry), kao i topovsku kupolu GSh-23L. Maksimalna brzina aviona iznosila je 1.050 km/h (Mah 0,84).Proizvedeno je ukupno 231 primerak Jak-38 između 1975. i 1981. godine.
Sadašnje stanje
Većina Su-15 je rashodovana u korist MiG-31 „Foxhound“ i Su-27 „Flanker“, dok nekoliko primeraka i dalje postoji u rezervi.
Dva Jak-38 izložena su u Centralnom muzeju Vazduhoplovstva u Moskovskoj oblasti, dok je jedini preživeli nosač klase „Kijev“, bivši „Baku“, prodat Indijskoj mornarici i sada nosi ime INS Vikramaditya.