Jedine plaćeničke formacije koje su se u kontinuitetu zadržale u gotovo dva i po veka jesu francuska Legija stranaca i britanske Gurke. Prvobitno Legija stranaca organizovana je u toku francuske revolucije, i imala je malo dodirnih tačaka sa oružanom formacijom iz kasnijeg perioda. Sve je počelo odlukom francuske zakonodavne skupštine od 1. avgusta 1792. godine, o stvaranju slobodne Legije stranaca (Legion franche entrage), i to kao združene jedinice tri roda vojske, koja se popunjavala beguncima iz invazionih armija. Tako je već 4. septembra iste godine stvorena Germanska legija. Za njom su sledele i druge legije, formirane uglavnom od stranaca – revolucionara koji su odlučili da se bore za ideale francuske revolucije: “Poljska, Grčka, Nemačka, Dunavska legija, Bavarski bataljon”. Posle mira u Amijenu, 1802. godine, strane trupe takvog karaktera većinom su rasformirane, a 1804. godine raspoređene po francuskim pukovima.
Od tada je prošlo gotovo trideset godina, a u Francuskoj je na vlasti bio ponovo kralj. Ovog puta Luj Filip, koji zakonom od 10. marta 1831. godine, formirao Legiju stranaca sasvim drugačijeg karaktera i namene od prethodne. Ova formacija je odmah upućena u osvajanje Alžira, a zatim biva ustupljena na “ispomoć” Španiji, gde pomaže u gušenju ustanka Karlista od 1835. godine do 1838. godine. Od 5000 poslatih legionara, preživelo ih je samo 500. U međuvremenu, 16. decembra 1835. godine, stvorena je, treća po redu, nova Legija stranaca, koja se održala sve do danas, i koja je nastavila sa daljim osvajanjem Alžira i Severne Afrike.
Od tada pa sve do naših dana, njene jedinice imaće, kao osnovni zadatak, širenje i očuvanje kolonijalnih poseda po svaku cenu, i obično će dobijate one prljave poslove koje nisu želele ili nisu mogle, da obavljaju trupe proizašle iz opšte vojne obaveze. Od Meksika do Austrije, od Alžira do Madagaskara i Indokine, put legionara biće obeležen krvavim bitkama, ali i nasiljem koje neizbežno ide uz to. Bilo je jasno da takva Legija stranaca, nema više ništa zajedničko sa uzvišenim idealima legije iz revolucionarnih dana. Sada je ona postala utočište za avanturiste, besposličare i kriminalce koji su stupanjem u njene redove, lako mogli prikriti svoj identitet, kao i profesionalnih vojnika, koji nisu znali ništa drugo da rade.
Legija stranaca je, kako su godine prolazile, imala brojne reorganizacije i popunjavala se stalno novim ljudstvom. Do kraja 19. veka bila je konstantno uposlena, učestvovala je u borbama u Španiji i na Krimu, posle čega je podvrgnuta detaljnoj reorganizaciji. Tako je 1855. godine, glavna baza Legije stranaca prebačena u Alžir, gde je popunjena velikim brojem Švajcaraca “dva puka od po dva bataljona”. Od 1863. godine do 1866. godine, osam bataljona Legije činilo je francuski ekspedicioni korpus, koji je imao zadatak očuvanja i proširenja francuskih kolonijalnih interesa u Meksiku. Međutim u borbama sa meksičkim ustanicima, pretrpili su velike gubitke, pa su se 1867. godine povukli neobavljenog posla.
Pred kraj 19. veka dva batljona Legije poslata su na Daleki istok, u Anam, Tonkin (sada Vijetnam) i na Formozu (Tajvan), opet kao krvavi misionari kolonijalnih interesa. U toku Prvog svetskog rata, kroz glavnu bazu legije u Sidi-bel-Abesu, na teritoriji Alžira, prošlo je oko 53000 legionara. Mnogobrojne krvave bitke, proredile su redove legionara. Od 14000 Švajcaraca, poginulo je njih 9000. Neposredno posle rata, istanjeni redovi Legije stranaca, “dobili su novu dozu svežeg ljudstva”. To su bili ruski emigranti i demobilisani pripadnici poražene nemačke Carske vojske. Tokom tridesetih godina prošlog veka, u pet pešadijskih i jednom konjičkom puku, bilo je oko 30000 legionara od Afrike preko Indokine i Levanta.
U prvim godinama Drugog svetskog rata, veći deo Legije stranaca prišao je jedinicama francuskog generala De Gola, koji se sa svojim saradnicima nalazio u Velikoj Britaniji.
Legija se tokom tog rata borila u Africi, Italiji, Francuskoj i Nemačkoj. Procenjuje se, da je u ovom ratu poginulo oko 40000 leginara. Po završetku rata, sastav Legije stranaca činili su Nemci u oko 70 procenata, uglavnim iz Romelovog Afričkog korpusa. To su dakle, bili upravo oni Nemci, koji su se žestoko borili protiv Legije stranaca u Severnoj Africi. Ali kako biva u Legiji stranaca, dojučerašnji ljuti neprijatelji, za legionarsku platu, preko noći postaju saborci.
Sledeće ratno poprište bila je Indokina. Do 1954. godine, u borbama sa oslobodilačkim snagama “Vijetmina”, posebno na tzv. “Kolonijalnom putu broj 4”, poginulo je 12019 pripadnika Legije stranaca. Prelomni momenat u ratu, predstavljala je čuvena bitka za Dijen Bijen Fu.
Bitka za Dijen Bijen Fu trajala je od 13. marta do 7. maja 1954. godine, u kojoj je učestvovalo preko 14000 francuskih vojnika, uključujući i osam legionarskih bataljona. Gubici legionara iznosili su 1500 poginulih, a mnogo više je ranjenih pripadnika.
Posle neslavnog kraja u Indokini, Legija stranaca se vraća u Alžir. međutim, i tu počinje faza oslobađanja domicilnog stanovništva, od kolonijalnog jarma. Borbe počinju novembra 1954. godine i traju sve do 18. marta 1962. godine. Pokušavajući da isključivo silom sačuva ostatke nekada impozantnog francuskog kolonijalnog carstva, pripadnici Legije stranaca, primenjivali su veoma brutalne postupke nad Alžirskim stanovništvom.
Alžir je bio poslednji veliki poligon za dokazivanje “prokletnika” iz Legije stranaca. Bili su izgubljeni kriterijumi civilizovanog ponašanja, pa je na tom poligonu sve bilo dozvoljeno. Uostalom, ubijanje je bio njihov zanat, oličeno u staroj legionarskoj paroli: ” Živeo rat, živela smrt, živeo prokleti plaćenik”!
Međutim, otpor naroda Alžira bio je mnogo snažniji od legionarskog napora. Alžir je zvaničo postao nezavisan 3. jula 1962. godine. Počelo se razmišljati o novom sedištu legionara posle Alžira.
U tom trenutku francuska Legija stranaca imala je 18000 vojnika, od čijeg broja oko 40 posto bili su Nemci. Maja 1962. godine, počinje velika selidba Legije stranaca iz Alžira. Delovi Legije, prebačeni su na različite i međusobno prilično udaljene destinacije: na Madagaskar, u Džibuti i Francusku Gijanu. Od oktobra iste godine matični logor legionara postaje La Demand nedaleko od Obanja. Ovakav raspored, bio je delom zbog činjenice da tadašnji predsednik Francuske De Gol, nikada nije oprosti Legiji pobunu iz 1961. godine.
Tad se prvi padobranski puk Legije, kao jezgro najtvrđih legionara u takozvanom “alžirskom puču”, stavio na stranu pobunjenih i krajnje desno orijentisanih generala, koji su za cilj imali rušenje De Gola sa vlasti i zadržavanja Alžira u statusu kolonije. Po krahu puča, puk je rasformiran a uloga Legije je dosta redukovana. Međutim, njena uloga će ponovo doći do izražaja tokom šezdesetih i sedamdesetih godina 20. veka. Još uvek je bilo posla za legionare.
Posebno je za taj krvavi posao, bila idealna Afrika od Čada do Zaira i dalje diljem kontinenta, iako Legija neće više dostići “svoj kolonijalni sjaj” koji je imala u prošlosti.
© MINISTÈRE DES ARMÉES LÉGION ÉTRANGÈREPosle Alžira, legija je od 1964. godine, bila prisutna u Čadu, Somaliji, Zairu, Gabonu, Malagasiju, Libanu i drugde. Legionari su učestvovali u sledećim vojnim intervencijama i operacijama:
Džibuti 1976. godine, operacija “Takaud” (Čad 1978. godine), “Leopard” (Kolvezi, 1978. godine), “Barakuda” (Centralna Afrika), “Epaulard” (Liban, 1982. godine u sastavu multinacionalnih snaga), “Manta” (Čad 1983. godine), “Epriver” (Čad, 1987. godine), “Rekuin” (Gabon, 1990. godine), Ruanda (1990. godine), “Pustinjska oluja” (Irak 1991. godine), “Baumier” (Zair, 1991. godine), “Verdier” (Togo, 1991. godine), “Godor” (Džibuti, 1991. godine), “Obnova nade” (Somalija, 1993. godine), “Tirkiz” (Ruanda, 1995. godine), bivša SFRJ, potom BiH u sastavu UNPROFOR (1991. godine do 1995. godine), a zatim IFOR, SFOR, EUFOR, potom NATO agresija na SRJ 1999. godine i sada u sastavu KFOR, a onda Avganistan od 2001. godine.
Iako su na prostor BiH ušli u sastavu međunarodnih snaga UNPROFOR, legionari su doživeli i nešto, čemu se sigurno, nisu nadali.To se odnosi na sramno zarobljavanje, od strane jedinica VRS u proleće 1995. godine. Tad su ih vojnici VRS, efikasno razoružali i zarobili, u znak “odmazde” zbog NATO bombardovanja položaja VRS. Ovo zarobljavanje, teško im je palo. U BiH su srušene mnoge predrasude i zablude, mnogi mitovi zaglibili su se u blato, koje je poprilično, čini se uprskalo i blještave uniforme i sjajnu prošlost i slavu francuske Legije stranaca.Negde, krajem devedesetih godina prošlog veka plata legionara zavisno od staža i čina, kretala se u proseku oko 2000 tadašnjih dolara. Ratni dodatak, iznosio je od 100 do 200 dolara dnevno. Danas ta plata iznosi u proseku oko 1380 evra. Godišnje se u Legiju stranaca primi od 1000 do 1600 ljudi (iako se prijavljuje znatno više). Do sad (jul 2023. godine), regrutovano je 1600 ljudi.
Motivi za ulazak u Legiju su različiti, ali ideali, avanturizam i opsednutost vojnim pozivom učestvuju sa 20 posto, dok je u 80 posto neki drugi razlog. Visina penzije legionara, iznosi oko polovine prosečne plate, ali je treba dočekati živ i sa neoštećenim zdravljem.
Najmanje angažovanje je na pet godina, ali može obostrano biti poništeno u probnom periodu od šest meseci, posle tog ugovor se ne može prekinuti sve do isteka istog. Pravo na penziju, legionar stiče posle 15 godina službe.
Danas Legija stranaca broji oko 8000 ljudi, organizovanih u osam pukova, koji čine osnovno jezgro francuskih snaga za brze intervencije i uzimaju učešća u raznim intervencijama širom sveta.
U čitavoj priči o Legiji stranaca, posebno je zanimljiva činjenica da je uvek bilo ljudi koji su iz ovih ili onih razloga, često želeli da stupe u njene redove i postanu kako je većina njih to zamišljala – pravim vojničinama. Zahvaljujući baš njima Legija je do sad, uspevala da preživi sva iskušenja političkog, ekonomskog i vojnog karaktera. Za sve njih, Legija je njihova jedina otadžbina: “Legio Patria Nostra”.